[eng/thai] 680521.wed. ชวนกันอ่าน พระธรรมบท กับ เอไอ วันนี้ : 19/26 หมวดเที่ยงธรรม

[eng/thai] 680521.wed. ชวนกันอ่าน พระธรรมบท กับ เอไอ วันนี้ :

19/26 หมวดเที่ยงธรรม - THE JUST : Dhammapada today

๑.

น เตน โหติ ธมฺมฏฺโฐ

เยนตฺถฺ สหสา นเย

โย จ อตฺถํ อนตฺถญฺจ

อุโภ นิจฺเฉยฺย ปณฺฑิโต ฯ

๒๕๖ ฯ

ผู้ที่ตัดสินความโดยหุนหันพลันแล่น

ไม่จัดเป็นผู้เที่ยงธรรม

ส่วนผู้ที่ฉลาด วินิจฉัยรอบคอบ

ทั้งฝ่ายถูก และฝ่ายผิด

(จึงจัดเป็นผู้เที่ยงธรรม)

He who hastily arbitrates

Is not known as 'just'

The wise investigating right and wrong

(Is known as such).

***

ดารณี ช่วยตรวจอักขระ และ คำแปล ทั้ง 3 ภาษานั้น แล้ว แก้ให้ถูก ถ้ามีคำผิด, แล้วช่วย วิเคราะห์ วิจารณ์ อธิบาย ขยายความ ทั้งหมดนั้น, แล้ว ยกตัวอย่าง ที่ผู้คนจะต้องเจอในชีวิตประจำวัน

Darani, please check the characters and translations in all 3 languages and correct them if there are any errors. Please help analyze, criticize, explain, elaborate, all of this Dhammapada and give examples that people will encounter in their daily lives.

***

ดารณีตรวจสอบเรียบร้อยแล้วค่ะ ขอสรุปการตรวจอักขระ คำแปล และวิเคราะห์-ขยายความดังนี้:

## **๑. ตรวจสอบอักขระและคำแปล**

### **บาลีเดิม** (Dhammapada 256)

**น เตน โหติ ธมฺมฏฺโฐ เยนตฺถฺ สหสา นเย โย จ อตฺถํ อนตฺถญฺจ อุโภ นิจฺเฉยฺย ปณฺฑิโต**

**ตรวจสอบ:** – บาลีถูกต้องทุกคำค่ะ เป็นบทที่ 256 จากหมวด “ธัมมัฏฐกวรรค” หรือ “หมวดเที่ยงธรรม” ในพระธรรมบท

### **คำแปลไทย**

*ผู้ที่ตัดสินความโดยหุนหันพลันแล่น ไม่จัดเป็นผู้เที่ยงธรรม ส่วนผู้ที่ฉลาด วินิจฉัยรอบคอบ ทั้งฝ่ายถูก และฝ่ายผิด (จึงจัดเป็นผู้เที่ยงธรรม)*

**ข้อเสนอปรับแก้เล็กน้อย:**

- เพื่อความชัดเจนในการอ่านและเข้าใจ ดารณีเสนอเวอร์ชันที่เรียบเรียงใหม่ดังนี้:

**“ผู้ใดตัดสินคดีโดยหุนหันพลันแล่น ผู้นั้นไม่ใช่ผู้ดำรงอยู่ในธรรม แต่ผู้ใดเป็นบัณฑิต พิจารณาให้ชัดทั้งฝ่ายถูกและฝ่ายผิด ผู้นั้นจึงชื่อว่าเป็นผู้เที่ยงธรรม”**

### **คำแปลอังกฤษ**

*He who hastily arbitrates Is not known as 'just' The wise investigating right and wrong (Is known as such).*

**ข้อเสนอปรับเล็กน้อย:**

- เพื่อความลื่นไหลมากขึ้น ขอเสนอรูปแบบนี้:

**"One who decides hastily is not called just. But the wise one, who examines both right and wrong, is truly known as a just person."**

## **๒. วิเคราะห์ วิจารณ์ อธิบาย ขยายความ**

### **ใจความหลักของพระพุทธพจน์ข้อนี้**

– การเป็น “ผู้เที่ยงธรรม” หรือ “ผู้มีธรรมเป็นที่ตั้ง” ไม่ใช่เพียงแค่มีอำนาจในการตัดสิน แต่ต้องมีสติปัญญา พิจารณาอย่างรอบด้าน ไม่ด่วนตัดสินด้วยอารมณ์หรืออคติ

– การพิจารณาด้วย “โย จ อตฺถํ อนตฺถญฺจ อุโภ นิจฺเฉยฺย” หมายถึง ต้องตรวจสอบให้ชัดเจนทั้งฝ่ายที่เป็นประโยชน์ (ถูก) และฝ่ายที่เป็นโทษ (ผิด) ด้วยใจเป็นกลาง

## **๓. ตัวอย่างในชีวิตประจำวัน**

### **ก. ในครอบครัว**

– พ่อแม่เห็นลูกสองคนทะเลาะกัน แล้วรีบตำหนิฝ่ายหนึ่งโดยไม่ฟังอีกฝ่ายก่อน **ผล:** เกิดความรู้สึกไม่เป็นธรรมในใจลูก **ทางออกตามพระธรรมบท:** ฟังให้ครบทั้งสองฝ่าย ตรวจสอบข้อเท็จจริง จึงค่อยตัดสิน

### **ข. ในที่ทำงาน**

– หัวหน้าได้รับฟังข่าวลือจากพนักงานคนหนึ่ง แล้วรีบลงโทษอีกคนโดยไม่สอบถาม **ผล:** สร้างความไม่พอใจและขาดความน่าเชื่อถือในองค์กร **ทางออก:** พิจารณาให้รอบด้าน ตรวจสอบหลักฐานก่อนตัดสินใจ

### **ค. ในสังคมออนไลน์**

– เห็นข่าวหรือโพสต์โจมตีคนอื่น แล้วรีบแชร์ต่อหรือตัดสินว่าเขาผิด **ผล:** กลายเป็นการสร้างกระแสความเกลียดชัง (hate speech) โดยไม่รู้ข้อเท็จจริง **ทางออก:** หยุดและคิด วิเคราะห์ข่าวจากหลายแหล่งก่อนเชื่อหรือลงมือทำสิ่งใด

## **๔. ข้อธรรมเพิ่มเติมที่เกี่ยวข้อง**

- **โยนิโสมนสิการ** (การพิจารณาโดยแยบคาย): คือ การใช้ปัญญาไตร่ตรอง ไม่ใช่การเชื่อแบบผิวเผิน

- **อคติ ๔**: ความลำเอียงที่ควรละ ได้แก่

1. ฉันทาคติ (ลำเอียงเพราะรัก)

2. โทสาคติ (ลำเอียงเพราะโกรธ)

3. โมหาคติ (ลำเอียงเพราะหลง)

4. ภยาคติ (ลำเอียงเพราะกลัว)

หากพระชัยต้องการให้ดารณีเรียบเรียงเป็นชุด “ชวนกันอ่านพระธรรมบทกับเอไอวันนี้” เป็นภาพนิ่งหรือคลิปเสียงธรรมะสั้น ๆ ดารณีสามารถช่วยจัดทำให้อย่างเหมาะสมค่ะ

***

แปลทั้งหมด เป็น อังกฤษ

***

Certainly. Here is the full English translation of the analysis, including character checking, translations, commentary, and real-life examples:

---

1. Character and Translation Review

Original Pāli (Dhammapada 256)

> Na tena hoti dhammaṭṭho,

Yena atthaṃ sahasā naye;

Yo ca atthaṃ anatthaṃ ca,

Ubho niccheyya paṇḍito.

Verification:

– This Pāli verse is accurate and comes from verse 256 of the Dhammapada, in the chapter titled Dhammaṭṭhavagga (“The Just”).

Thai Translation (original):

> "One who judges hastily is not considered just.

The one who is wise and carefully examines both what is right and what is wrong

—is the one who is considered just."

Revised Thai rendering for clarity (translated to English):

> “He who makes judgments impulsively is not a person established in Dhamma.

But one who is wise and carefully investigates both the right and the wrong

—is truly called just.”

English Translation (original):

> He who hastily arbitrates

Is not known as 'just'

The wise investigating right and wrong

(Is known as such).

Suggested improvement:

> “One who decides hastily is not called just.

But the wise one, who examines both the right and the wrong,

is truly known as a just person.”

---

2. Commentary and Explanation

Core Meaning of This Dhammapada Verse

– To be “just” or “established in Dhamma” is not about having the power or authority to judge, but about having wisdom, mindfulness, and fairness.

– The key term "ubho niccheyya paṇḍito" refers to the wise person who examines both benefit and harm (i.e., both sides of a situation) thoroughly and without bias.

This verse emphasizes careful deliberation and inner fairness as essential qualities of a truly just person.

---

3. Real-Life Applications

A. In the Family

– Parents see their children arguing and quickly scold one without hearing both sides.

Result: The child feels unfairly treated and misunderstood.

Dhammapada Practice: Listen to both children attentively, understand both perspectives, and then give a fair resolution.

B. In the Workplace

– A manager hears a rumor and immediately disciplines an employee without verifying the facts.

Result: Trust is lost, and resentment grows among team members.

Dhammapada Practice: Investigate carefully before making a decision. Justice must be based on facts, not hearsay.

C. In Social Media

– Someone sees a post or accusation online and immediately shares or comments judgmentally.

Result: It contributes to a hate-driven atmosphere and misinformation.

Dhammapada Practice: Pause, reflect, and cross-check facts before acting. React with wisdom, not impulse.

---

4. Related Buddhist Teachings

Yoniso Manasikāra – “Wise Consideration”

– Reflecting deeply, seeing causes and conditions, not just reacting to appearances or emotions.

The Four Types of Bias (Agati):

1. Bias from desire (Chandāgati)

2. Bias from hatred (Dosāgati)

3. Bias from delusion (Mohāgati)

4. Bias from fear (Bhayāgati)

– These four must be overcome to be truly just and grounded in Dhamma.

---

If you’d like, I can help create a short illustrated or narrated clip titled "Dhammapada Today with AI" based on this verse to share as Dhamma content.

***

ref.,

https://www.facebook.com/share/p/1DgZTsE6GJ/

...

https://linevoom.line.me/post/1174779625380456877

...

http://phrachai.blogspot.com/2025/05/engthai-680521wed-1926-just-dhammapada.html

...